W maju 2022 r. w porównaniu do maja 2021 r. banki i SKOK-i przyznały więcej (+1,5%) tylko kredytów gotówkowych. W pozostałych rodzajach kredytów odnotowano spadki. Spadła liczba udzielonych kredytów mieszkaniowych (-43,3%), limitów na kartach kredytowych (-29,3%), a także kredytów ratalnych (-4,7%). W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały niższą wartość we wszystkich produktach kredytowych. Najwyższy spadek wartości wystąpił w kredytach mieszkaniowych (-38,6%). Na niższą wartość przyznano limitów na kartach kredytowych (-16,3%), kredytów ratalnych (-3,9%) i gotówkowych (-0,8%).
W porównaniu do poprzedniego miesiąca, w maju 2022 r. banki udzieliły mniej kredytów ratalnych (-15,4%) oraz kredytów mieszkaniowych (-12,2%), więcej natomiast przyznały kredytów gotówkowych (+20,1%) oraz kart kredytowych (+14,5%). W ujęciu wartościowym m/m spadła jedynie wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych o (-13,7%). Najwyższy miesięczny wzrost odnotowały kredyty gotówkowe (+13,9%). Przyznano wyższą wartość na kartach kredytowych (+10,3%) i w kredytach ratalnych (+5,4%).
W pierwszych pięciu miesiącach 2022 r. w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku, ujemne dynamiki w obu ujęciach odnotowały karty kredytowe (-34,0% oraz -16,7%) oraz kredyty mieszkaniowe (-27,9% i -19,7%). Natomiast dodatnie dynamiki zanotowano w przypadku kredytów ratalnych (+17,4% i +2,7%), a także kredytów gotówkowych (+5,1% i +2,4%).
Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie wnioski oraz formułując opinie, BIK zawsze bierze pod uwagę dwa ważne aspekty metodyczne.
Po pierwsze, uwzględnia specyfikę poszczególnych produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank. Zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w jednym miesiącu. Zatem w przypadku tych produktów, majowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w samym maju 2022 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe są procesowane dłużej, nawet do dwóch miesięcy od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w maju 2022 r. jest efektem wniosków składanych głównie w marcu i kwietniu 2022 r.
Po drugie, duże problemy ze spłatą kredytów mogą w pełni zmaterializować się w odczytach Indeksów Jakości dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty, co wynika z ich konstrukcji, ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni, nie pokazują więc wczesnych, 30-dniowych opóźnień.
W maju 2022 r. zróżnicowana sytuacja w kredytach gotówkowych – wzrosty w ujęciu liczbowym i spadki w wartościowym
W ujęciu r/r dynamikę liczby i wartości kredytów gotówkowych na tle pozostałych produktów kredytowych trzeba interpretować w miarę pozytywnie.
- W pięciu pierwszych miesiącach br. w porównaniu z analogicznym okresem zeszłego roku kredyty gotówkowe z trzech przedziałów kwotowych: do 5 tys. zł, 5-10 tys. zł i powyżej 50 tys. zł, odnotowały dodatnie dynamiki zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym. W przeciwieństwie do zeszłego roku, gdy najwyższa dynamika wzrostów dotyczyła kredytów wysokokwotowych > 50 tys. zł, to obecnie dynamika kredytów niskokwotowych tj. z dwóch przedziałów do 5 tys. zł oraz 5-10 tys. zł jest najwyższa i wyniosła odpowiednio (+16,8% L) i (+13,0% W) oraz (8,5% L) i (7,5% W). Kredyty z tych dwóch przedziałów odpowiadają za 9,3% wartości sprzedaży i prawie połowę liczby udzielonych w okresie styczeń – maj 2022 r. kredytów gotówkowych. Stąd dynamika w całym segmencie kredytów gotówkowych w ujęciu liczbowym jest dodatnia, a w wartościowym ujemna – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Biura Informacji Kredytowej.
- Pięć miesięcy na rynku kredytów gotówkowych należy do w miarę udanych i to pomimo serii podwyżek stóp procentowych, które spowodowały, że stopy procentowe wróciły do poziomu sprzed 14 lat, a rynek oczekuje dalszych podwyżek. Kredyty gotówkowe odnotowały w tym okresie w ujęciu r/r dodatnie dynamiki zarówno liczby, jak i wartości udzielonych kredytów. Jak już wspomniałem rozwija się akcja kredytowa głównie w segmencie kredytów gotówkowych zaciąganych na niższe kwoty. Jeżeli połączymy to z wysoką dodatnią dynamiką w sektorze pożyczek pozabankowych, to rysuje się nam znane już wcześniej zjawisko. Zarówno kredyty gotówkowe niskokwotowe, jak i pożyczki pozabankowe zaciągane są bowiem najczęściej w celu sfinansowania bieżących potrzeb gospodarstwa domowego. W obecnej sytuacji mogą więc one stanowić źródło finansowania nagłych potrzeb, na które nie wystarcza bieżących dochodów z uwagi na wysoką inflację na poziomie niewidzianym już od 25 lat – tłumaczy prof. Rogowski.
Majowa zadyszka - kredyty ratalne w maju na minusie zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym
W przypadku kredytów ratalnych w maju 2022 r. mamy ujemne dynamiki r/r zarówno w ujęciu ilościowym (-4,7%), jak i w ujęciu wartościowym (-3,9%). Jednak zarówno liczba, jak i wartość udzielonych kredytów ratalnych w okresie styczeń – maj tego roku jest wyższa w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku – odpowiednio o (+17,4%) oraz (+2,7%).
- W przeciwieństwie do kredytów gotówkowych, dynamiki sprzedaży kredytów ratalnych w pierwszych pięciu miesiącach br. w porównaniu do stycznia-maja 2021 r. mają dodatnie dynamiki wartości udzielonych kredytów w prawie wszystkich przedziałach kwotowych. Najwyższe dynamiki dotyczą kredytów ratalnych do 1 tys. zł. (+44,4%). W ujęciu liczbowym również najwyższe dodatnie dynamiki dotyczą kredytów ratalnych z przedziału do 1 tys. zł (+71,9%). Prawdopodobnie to efekt nabycia portfela pożyczek BNPL przez jeden z banków. A segment pożyczek BNPL dynamicznie rośnie. Co ciekawe, ujemną dynamikę odnotowały jedynie kredyty ratalne wysokokwotowe z przedziału powyżej 10 tys. zł (- 9,8% L oraz -6,6% W), co może wynikać ze zmniejszenia atrakcyjności zakupu droższych rzeczy np. samochodów używanych na raty. Należy również zauważyć, że nadal mamy możliwość skorzystania z oferty zakupu na raty przy 0 stawce RSSO głównie artykułów RTV i AGD, co przy tak wysokiej inflacji czyni zakupy na raty jeszcze bardziej atrakcyjne – stwierdza główny analityk BIK.
Średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego w maju 2022 r. to 4 518 zł i jest ona wyższa niż w maju rok temu o 0,9%. Dla kredytów gotówkowych, średnia wartość zaciągniętego w maju 2022 r. kredytu to 21 091 zł – to spadek o 2,3% w stosunku do maja 2021 r.
Obserwowany przez BIK co miesiąc poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych), w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – majowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych wynosi 1,14%. Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Majowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wynosi 3,96%.
- W porównaniu do maja 2021 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych polepszyła się (spadła) o 0,72 pkt proc. Jednak w porównaniu do wartości Indeksu miesiąc, kwartał i pół roku temu, mamy jego pogorszenie (wzrosty), co wskazuje na lekki wzrost ryzyka tych kredytów. Na uwagę zasługuje również nadal bardzo niski odczyt Indeksu dla kredytów ratalnych. W okresie 12-miesięcznym wartość Indeksu polepszyła się (spadła) o 0,13 p.p. Jednak również w tym przypadku, jeżeli porównamy wartość Indeksu w ujęciu miesięcznym, kwartalnym czy półrocznym to widzimy nieznaczne jego pogorszenie.
Pomimo, że oba Indeksy jakości pogorszają się w ujęciu miesięcznym, 3 miesięcznym i 6 miesięcznym, to poziom wzrostów nie jest na razie tak wysoki, że powinien budzić istotne obawy co do jakości portfela kredytów gotówkowych i ratalnych. Jednak z uwagi na wzrost ryzyka wynikającego zarówno z uwarunkowań globalnych czy sytuacji makroekonomicznej w Polsce, w kolejnych miesiącach należy jeszcze uważniej obserwować zachowanie się Indeksów jakości kredytów ratalnych i gotówkowych – wyjaśnia główny analityk BIK.
Kredyty mieszkaniowe – w maju kontynuacja załamania akcji kredytowej
W maju br. w porównaniu z majem 2021 r., na rynku kredytów mieszkaniowych odnotowaliśmy bardzo duży spadek liczby udzielonych kredytów (-43,3%). Również w ujęciu wartościowym dynamika jest wysoce ujemna (-38,6%). W maju 2022 r. średnia wartość udzielonego kredytu mieszkaniowego wyniosła 346,49 tys. zł i była wyższa w ujęciu rocznym o 8,4%.
Analizując sytuację w poszczególnych przedziałach kwotowych określających wartość udzielanego kredytu mieszkaniowego, w okresie styczeń - maj 2022 r. widać duże zróżnicowanie. Dodatnie dynamiki sprzedaży kredytów mieszkaniowych, zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym, dotyczyły jedynie kredytów z przedziału powyżej 500 tys. zł, w ujęciu liczbowym (+4,5%) i w wartościowym (+7,7%). W pozostałych przedziałach zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym dynamiki są ujemne.
- Dla kredytów mieszkaniowych maj był bardzo zły. A w ujęciu liczbowym nawet katastrofalny, bowiem w maju banki udzieliły tylko 13 642 kredytów. Jest to najmniej od lutego 2015 r. czyli od 87 miesięcy. W ujęciu wartościowym banki udzieliły w maju kredytów mieszkaniowych na wartość 4,727 mld zł. Jest to najmniej od sierpnia 2020 r. Rynek spada więc również w ujęciu wartościowym. Sytuację na rynku kredytów mieszkaniowych w ujęciu wartościowym ratują nieco kredyty wysokokwotowe czyli powyżej 500 tys. zł. Obecnie jesteśmy w cyklu zacieśniania polityki monetarnej. Za nami już 9 podwyżek stóp procentowych. Rynek oczekuje jeszcze przynajmniej kilku podwyżek. Pragnę jednak zauważyć, bo mało się o tym mówi, że pomimo podwyżek realne stopy procentowe są nadal ujemne (ok. -7%), a różnica pomiędzy nominalną stopą a realną jeszcze się powiększa. Ostatnia czerwcowa podwyżka nie znalazła jeszcze, bo nie mogła, swojego odzwierciedlenia w samej akcji kredytowej. Podwyżki stóp procentowych obniżyły bardzo znacząco zdolność kredytową. Do tego dochodzą regulacje KNF, zaostrzające wymogi liczenia zdolności kredytowej, które również negatywnie wpływają na zdolność kredytową. Wszystkie te czynniki bardzo wyhamowały akcję kredytową. Wartość akcji kredytowej z pierwszych pięciu miesięcy 2022 r. jest praktycznie na poziomie akcji kredytowej z pierwszych pięciu miesięcy 2020 r. – stwierdził prof. Rogowski.
- Jeżeli dodamy do tego zapowiedzi niektórych banków, że będą udzielać kredytów mieszkaniowych tylko swoim klientom lub na finansowanie „zielone”, to kolejne miesiące będą ekstremalnie trudne na rynku kredytów mieszkaniowych. A majowy odczyt Indeksu popytu na kredyty mieszkaniowe na historycznie niskim poziomie (-51,6%) jest zapowiedzią dalszego dużego schłodzenia popytu na rynku kredytów mieszkaniowych w kolejnych kwartałach, co oczywiście negatywnie przełoży się na skalę i wartość akcji kredytowej – puentuje prof. Rogowski.
Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w maju 2022 r. wyniósł 0,65%. W ostatnich 12 miesiącach (od maja 2021 r. do maja 2022 r.) jakość portfela nieznacznie pogorszyła się, o czym świadczy wzrost Indeksu o (+0,04 p.p.).
- Jak już sygnalizowałem w komentarzach do wcześniejszych Newsletterów czynnikiem, który może niekorzystnie wpłynąć w przyszłości – myślę że najwcześniej we wrześniu – październiku 2022 r. na jakość portfela kredytów mieszkaniowych, są podwyżki stóp procentowych. Bowiem prawie cały portfel złotowych kredytów mieszkaniowych to kredyty na zmienną stopę. Wartość Indeksu Jakości kredytów mieszkaniowych nieznacznie pogarsza się (wzrost wartości Indeksu) w ujęciu 1, 3, 6 i 12 miesięcznym, co może zapowiadać pogorszenie jakości w kolejnych miesiącach roku. Pojawia się jednak jeden czynnik, który może ograniczyć wzrost opóźnień. Tym czynnikiem są oczywiście wakacje kredytowe. Jeżeli przejdzie projekt uchwalony w Sejmie, który daje możliwość skorzystania z tego przywileju wszystkim kredytobiorcom spłacającym kredyt mieszkaniowy, to problem braku spłaty może zostać przesunięty w czasie - ostrzega prof. Rogowski.
Karty kredytowe – kontynuacja spadków
W maju 2022 r. banki wydały 43,9 tys. kart kredytowych na łączną kwotę przyznanych limitów 344 mln zł.
- W maju 2022 r. pomimo efektu niskiej bazy sprzed roku, nadal mamy w ujęciu liczbowym ujemną dynamikę, która wynosi (-29,3%). Również w ujęciu wartościowym odnotowujemy ujemną dynamikę (-16,3%). W ujęciu liczbowym ujemne dynamiki w pięciu miesiącach br. w porównaniu z analogicznym okresem zeszłego roku dotyczą wszystkich przedziałów kwotowych. W przypadku ujęcia wartościowego dodatnią dynamiką charakteryzowały się jedynie limity kartowe udzielone na ponad 10 tys. zł (+4,8%). Należy pamiętać, że limity kartowe są po kredytach gotówkowych drugim najbardziej ryzykownym produktem kredytowym. Wartość Indeksu Jakości w maju wyniosła 3,41%. W ujęciu rocznym wartość Indeksu pogorszyła się – wzrosła o (+0,08) - mówi prof. Rogowski z BIK.
Aktualne informacje o rynku kredytowym publikowane są na: www.bik.pl/newsletter-kredytowy oraz w sekcji Analizy rynkowe BIK.
