Ty i Twój budżet

Z sondażu z marca 2010 roku przeprowadzonego przez Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) wynika, iż zdecydowana większość polskich rodzin nie dysponuje większymi oszczędnościami, a inne dane wskazują, że w ostatnich miesiącach zmniejszyła się liczba oszczędzających, wzrósł natomiast odsetek osób zaspokajających bieżące potrzeby pożyczkami lub kredytami.

By zmienić te niekorzystne procesy, należy uzmysłowić sobie potrzebę pogłębienia wiedzy dotyczącej finansów osobistych i nauczenia się planowania swojego budżetu domowego.

Planowanie

Najkrótszą drogą do poprawy naszej sytuacji finansowej jest zdobycie wiedzy, czym są pieniądze, czym jest kredyt, co to jest zdolność kredytowa, czy stać mnie na kredyt. Osoby, które nie posiadły tej wiedzy lub nie chcą z niej korzystać, albo podejmują decyzje finansowe pod wpływem emocji, z reguły mają problemy finansowe.
Budżet jest to plan zarządzania naszymi pieniędzmi w danym okresie.
Może to być budżet dotyczący miesiąca, kwartału, roku. Bardzo przydatnym narzędziem jest szczegółowy rejestr wpływów oraz wydatków. Stanowi on kopalnię wiedzy o naszych przepływach pieniężnych i pozwala „wytropić" wszelkie nieszczelności naszego domowego budżetu. Posiadając kontrolę nad swoimi wydatkami, można podejmować świadome i racjonalne decyzje finansowe.

Wielu z nas nie ma wystarczającej ilości pieniędzy, aby zrealizować wszystkie swoje
plany. Zmuszeni jesteśmy dokonywać wyborów. Nasz plan finansowy ma pomóc poszukać odpowiedzi na pytanie: czy dany zakup jest potrzebą czy zachcianką. Umiejętność odróżniania potrzeb od zachcianek jest rzeczą bardzo ważną i niezbędną w zarządzaniu własnymi finansami. Rzecz jasna, zachcianka nie jest niczym negatywnym, jednak można sobie na nią pozwolić po zaspokojeniu najważniejszych potrzeb.

Rejestr dochodów i wydatków

W celu zbadania przepływu naszych pieniędzy najprościej będzie posłużyć się zestawieniem w formie tabeli, obrazującej rejestr dochodów i wydatków w skali miesiąca. Bardzo pomocne w tym jest zbieranie paragonów. Kiedy już skrupulatnie wypełnimy tabelę wszystkimi naszymi wydatkami oraz przychodami, to ostatniego dnia miesiąca możemy przystąpić do analizy naszych przepływów finansowych. Jeżeli łącznia kwota w kolumnie „Wydatki" jest wyższa niż kwota w kolumnie „Dochody", to mamy do czynienia z deficytem budżetowym. To znak, że należy podjąć niezwłocznie decyzje  finansowe  chroniące  przed  poważnymi  kłopotami w przyszłości.

Aby zrównoważyć nasz budżet, mamy tylko trzy możliwości:

• pokryć deficyt ze zgromadzonych wcześniej oszczędności,
• zaciągnąć pożyczkę lub kredyt,
• ograniczyć wydatki.

Jakie mogą być konsekwencje finansowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach, gdy brak środków na tzw. „czarną godzinę"? Jeżeli nie jesteśmy w stanie ograniczyć wydatków, a mamy pilne potrzeby, to najczęściej korzystamy z pożyczek i kredytów. Statystyki dotyczące problemu nadmiernego zadłużenia są alarmujące! Co dziesiąty Polak zalega z różnymi opłatami lub zobowiązaniami. Jak temu przeciwdziałać?

Najpierw wpłata własna (NWW)

Istotą tej zasady jest wpisanie na pierwszym miejscu budżetu w części „Wydatki stałe" - kwoty NWW. Jest to bardzo prosta i skuteczna zasada polegająca na regularnym odkładaniu w pierwszej kolejności określonej kwoty, np. 10% miesięcznych dochodów, zanim jeszcze wydamy jakiekolwiek pieniądze. Jest to sposób na wyrobienie nawyku oszczędzania, który pozwoli w przyszłości uniknąć problemów związanych z nieplanowanymi wydatkami. Należy podkreślić, że niewielki wysiłek finansowy realizowany z żelazną konsekwencją da w przyszłości imponujące rezultaty.

Na przykład rezygnując z palenia papierosów, odkładamy kwotę, którą do tej pory przeznaczaliśmy na ich zakup. Pozwala to na oszczędność w skali miesiąca ok. 300 zł. Rocznie da to kwotę 3,6 tys. zł. Inwestując te pieniądze, np. na lokacie 4%, po upływie roku będzie to kwota 3654 zł, ale po 10 latach kapitał urośnie do 42 450 zł. Wielkie oszczędności powstają z drobnych kwot.

Jak ograniczyć wydatki...

...na media

• Warto  dokonać  przeglądu  technicznego  domowej  instalacji  hydraulicznej i zwrócić szczególną uwagę na nieszczelne krany. Kapiący kran z częstotliwością 1 kropli na sekundę to utrata blisko 12 tys. litrów wody rocznie. Załóżmy, że w lokalu jest nieszczelna spłuczka i jeden nieszczelny kran. Mamy stratę 80 litrów dziennie i prawie 30 m rocznie. Zostanie to dodane do kosztów naszego rachunku za wodę i ścieki.
• Używajmy do kąpieli natrysku zamiast wanny. Oszczędzamy ok. 30 % wody! Chcąc zaoszczędzić na kosztach energii elektrycznej, należy często odmrażać lodówkę i dbać o prawidłowy stan uszczelek. Zamrażarki nie powinno się otwierać zbyt często. Lodówka powinna być ustawiona z dala od wszelkich źródeł ciepła i nie powinna być narażona na bezpośrednie promieniowanie słoneczne. Krata skraplacza lodówki nie może być przykryta. Kupujmy sprzęt AGD w najwyższej klasie energooszczędności. Najwyższa klasa oznaczona jest symbolem A.
• Dalsze oszczędności to wyłączenie zbędnego świetlenia, rezygnacja pozostawienia nieużywanego sprzętu RTV w pozycji „czuwanie". Zastanówmy się, czy włączony odbiornik telewizyjny non-stop, bez względu na to, czy oglądamy czy też jesteśmy zajęci czymś innym, to dobre rozwiązanie dla naszej kieszeni.

…na zakupy

• Można  zapobiegać  nadmiernemu  „wyciekaniu"  gotówki  z  naszego  portfela, analizując skrupulatnie listę codziennych zakupów. Oszczędności mogą być znaczne. Należy planować zakupy. Oszczędności, jakie możemy poczynić w skali miesiąca, kupując w dużych sklepach, przewyższą z pewnością wydatki na paliwo do naszego samochodu. Po zakupy udajemy się z listą zakupów i zawsze najedzeni. Rozsądne zakupy to umiejętne korzystanie z promocji i sezonowych wyprzedaży oraz wyczulenie na wszelkiego rodzaju sztuczki marketingowe, mające na celu wyciągnięcie z naszego portfela jak najwięcej pieniędzy.

...za prowadzenie rachunku bankowego

• Obecnie trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie gospodarstw domowych bez wykorzystania rachunku bankowego do obsługi większości płatności, m.in. za media, czynsz. Według obliczeń wiodącej firmy na rynku doradztwa finansowego, roczny koszt korzystania z rachunku, gdy dyspozycje składane są w oddziale banku, może kosztować od 200 zł do 1 tys. zł. Najdroższe są przelewy składane w oddziale.
• Dobrym rozwiązaniem, mogącym obniżyć koszty, jest ustanowienie zleceń stałych i poleceń zapłaty. Jednak zdecydowanie najwygodniejszą i najtańszą formą wykonywania płatności jest e-konto w banku internetowym i realizowanie płatności w domu przez Internet. W wielu instytucjach finansowych ta usługa jest całkowicie bezpłatna, a koszty przelewów znacznie niższe.

Pamiętaj!

• Systematycznie i na czas płać stałe zobowiązania; realizuj je niezwłocznie przed innymi wydatkami.
• Wydawaj pieniądze zgodnie z wcześniej zaplanowanym budżetem – zachowaj dyscyplinę w robieniu zakupów.
• Systematycznie kontroluj swoje wydatki, sprawdzaj paragony lub, jeśli płacisz kartą kredytową, analizuj wyciągi bankowe.
• Jeżeli udało Ci się zarobić więcej pieniędzy, nie wydawaj wszystkiego od razu, tylko część środków przeznacz na dodatkowe zakupy, a pozostałą dołóż do oszczędności.
• Pamiętaj o zasadzie NWW.
• Kieruj się potrzebami, a nie zachciankami i emocjami. Bądź odporny na promocje i reklamy!

Autor: Waldemar Szkiela

Źródło: Poradnik SKEF: Jak spłacać, aby nie płakać. Jak uniknąć problemów z zaciągniętym kredytem. Ty i Twój budżet, str. 27.